Rituelen bij mijlpalen in het leven 

In het kort

Dit boekje is uitgegeven als Ankertje en bevat een schat aan creatieve rituelen, aangepast aan onze tijd. Naast inspiratie vanuit Indiaanse en Keltische oerbronnen, stimuleert het om zelf rituelen vorm te geven. Aan de hand van dit boekje kun je bij huwelijk, geboorte, begrafenis of andere belangrijke gebeurtenissen je eigen rituelen met een persoonlijke inhoud uitvoeren.

Ankertje nr. 301 ‘Rituelen bij mijlpalen in het leven’
Let op: Het Ankertje is na de tweede druk uitverkocht, ook bij Roelien de Lange.

Over ‘Rituelen bij mijlpalen in het leven’
Er zijn al heel wat dikke boeken over de geschiedenis van rituelen geschreven. Het doel van dit boekje is dan ook om de lezer te stimuleren zelf rituelen vorm te geven, de eigen creativiteit te gebruiken in de familie, met kinderen of met vrienden om in het dagelijks leven weer de heilige of speciale momenten te scheppen en stil te staan bij mijlpalen in het leven. Dit boekje is geschreven met respect voor bestaande rituelen. Deze worden vaak genoemd als inspiratiebron en waar mogelijk wordt uitgelegd waar ze vandaan komen. Ik denk dat in ieder mens een aangeboren verlangen naar rituelen bestaat en dat wij allemaal het vermogen hebben aan rituelen vorm te geven. In elk positief uitgevoerd ritueel verbinden wij ons bewust of onbewust met een groter kanaal van Goddelijke energie. Daarmee worden wij even boven ons gewone bestaan uitgetild en kunnen vervolgens versterkt verder gaan op ons levenspad.


Wat zijn rituelen?
Rituelen zijn handelingen die bij speciale gebeurtenissen in een mensen leven verricht worden. Daardoor kunnen de transformatie processen van mens en wereld op een persoonlijk niveau ervaren worden. Ieder mens verlangt er naar ergens bij te horen. Rituelen geven ons een kans om op een speciaal tijdstip, op een speciale plek een unieke plaats in te nemen in het grote geheel. Wanneer dit met een zegen of gebed bekrachtigd wordt uit een liturgie of in een zelf ontworpen ritueel geeft dit verbondenheid en harmonie.
 
Het stilstaan bij hoogte- en diepte punten geeft de kracht om door te gaan. Mijlpalen in het leven zijn bijvoorbeeld man worden (stem en houding veranderen), vrouw worden (menstruatie), een relatie aangaan, vader worden, moeder worden, geboorte, sterven, een nieuwe baan, pensioneren, een relatie afsluiten, een huis kopen of een sabbatical jaar nemen. Initiatie is nodig. De ‘rites of passage’, de overgangsrituelen van de ene fase naar de andere, hoe eenvoudig ook, zijn van groot belang om ons meer mens en deel van de kosmische samenhang te voelen.
 
Initiatie, inwijdingsrituelen, het staat meestal ver van ons af. Ergens weten en voelen we wel dat het goed voor ons zou zijn, maar onze cultuur geeft weinig richtlijnen.
Trompetten schallen, het openingsritueel van de Olympische spelen is begonnen.  Een Grieks ritueel van 2500 jaar geleden waar we ons verbonden voelen met mensen uit de hele wereld. De rituele ontgroening bij de studenten, ook al zo’n 2500 jaar oud, heeft aan kracht verloren. Zonder begeleiding van stamoudsten en wijze raadgevers kan het ontaarden in chaos en verwarring.
Wij kennen nog het gouden polshorloge bij 25 jaar trouwe dienst of het beschuitje met muisjes bij een geboorte. Als er een diepere betekenis is dan is die meestal ondergesneeuwd in de commercie en missen wij de wijze instructies van onze voorouders. Wist je dat er in dat beschuitje met muisjes anijszaadjes zitten, bedoeld om het melk geven op gang te brengen?


Hoe geven rituelen inhoud aan ons leven?
Kleine rituelen, zoals de maaltijd inzegenen, kun je elke dag herhalen. Dit is goed voor het saamhorigheidsgevoel, de spijsvertering maar ook voor het bewustzijn. Maak een kring van handen en dank mensen, dieren, planten, hemel en aarde voor hun bijdrage. Vraag dat het voedsel nieuwe energie geeft en dat ieder daar iets goeds mee gaat doen.
Een ritueel kan heel simpel zijn. Bescherm je huis met een kring van licht als je op vakantie gaat en doe dit ook met je auto als hij ‘s-nachts op straat staat. Kom je in een oud huis wonen en voelt het zwaar aan? Kijk dan in hoofdstuk 2 bij ‘Reiniging’ en maak het ook geestelijk schoon.

Als de zomer voorbij is en de herfst voelbaar wordt, vier je dit op een bepaalde plaats, op een bepaald tijdstip? Deel je het met anderen? Mocht je jezelf willen reinigen van oude denkbeelden, dan kun je ze opschrijven, verbranden of begraven.
Voorwerpen uit rituelen worden vaak lang bewaard, denk aan het gedroogde bruidsboeket of de trouwring van oma. Zo heb ik van mijn opa zijn walnotenhouten pijp geërfd. Die stak hij ‘s-avonds in de schemer aan, hij vroeg ons dan het licht nog niet aan te steken. Daarmee begon het ritueel van het verhalen vertellen. Hij vertelde dan mysterieuze verhalen van de Veluwe.
Ook ik ben een verhalen vertelster geworden. In de Indiaanse vredespijp die ik gemaakt heb gebruik ik het mondstuk van mijn grootvaders pijp, waar zijn tandafdrukken nog in staan. Zo leeft hij voort in een ritueel voorwerp dat ik gebruik om te bidden voor vrede.


Rituelen vroeger en nu

De liturgie van de Rooms Katholieke kerk is één van de best bewaarde rituelen die wij in onze tijd nog kennen. Lang voor het Christendom kenden onze voorouders, de Kelten, in hun rituelen bijvoorbeeld het brood als belichaming van de aarde en de oogst, en de wijn als het symbool van het levensbloed. Het ritueel uitdelen van brood en wijn werd in het Christendom voortgezet. Zo ontstonden onze rituelen. Pas rond 700 jaar na Christus ontstonden de kerkelijke ordes en later de kloosters. Rond het jaar 1000 was de splitsing tussen de kerk en de oude natuurgodsdiensten compleet. Veel van de oude rituelen zoals het voorjaarsfeest (Pasen) en het midwinterfeest (Kerstmis) vormen nu een deel van het kerkelijk jaar dat wij nog steeds volgen, onbewust van de wortels waar deze feesten oorspronkelijk vandaan gekomen zijn.


Rituelen in oude culturen
Ieder volk heeft zijn eigen rituelen. Het is goed om te beseffen dat rituelen vaak voortkomen uit een behoefte om te danken en bescherming te creëren. Deze behoefte komt weer voort uit de voorgeschiedenis van het volk.
Een volk van landbouwers heeft rituelen voor de aarde, de weergoden, zoals zaaien en oogsten. De seizoenen gaan hier sterk meespelen. Oogstfeesten en de Godheid van de laatste korenschoof spelen bijvoorbeeld een rol.
Een volk van veetelers heeft rituelen voor vruchtbaarheid van de dieren, en bescherming tegen roofdieren. Bijvoorbeeld offers en ritueel slachten. De koe, de stier en het lam spelen hierin bijvoorbeeld een rol. Wilde dieren zoals wolven worden als kwade krachten gezien vanwege het gevaar dat zij vormen voor de tamme dieren. Gaandeweg zullen vaardigheden als lasso werpen of een stier vangen tot de initiatierituelen gaan behoren.
Een jagersvolk trekt achter wilde kudden aan. Rituelen voor een voorspoedige jacht maar ook sterke jonge mannen en bijvoorbeeld snelle paarden zijn een noodzaak. De jongens moeten op jonge leeftijd in een lang initiatieritueel uitgebreide beproevingen doorstaan. Wilde dieren zoals wolven en beren worden vereerd om hun kracht.
Bij een landbouwvolk zijn de beproevingen en de initiatierituelen van de pubers minder nodig. Zij veranderen in ingewikkelde dansen, gezangen en mooie zelfgeborduurde klederdrachten.
In Nederland vinden we een samengaan van landbouw-, veeteelt- en visserijrituelen. Ze zijn er nog, bijvoorbeeld het inzegenen van het vee en gewas, het danken voor de oogst en de meiboom. Wij kennen de vruchtbaarheidsfeesten, zoals Pasen met de eieren en de paasvuren. Het eerste kievietsei voor de Koningin is ook zo’n ritueel teken van vruchtbaarheid. En we kennen nog visserijrituelen zoals Vlaggetjesdag, het aan land brengen van de eerste haring van het seizoen en het dopen en inzegenen van schepen.
 
Naast culturele verschillen spelen ook het klimaat en de omgeving  een belangrijke rol.
Laplanders  kennen rituelen over duister en licht. Een woestijnvolk, zoals de Joden, kende rituelen waarbij water en bronnen een heilige rol speelden. Jezus verbleef 40 dagen in de woestijn en er werden rituele dierenoffers gebracht.  Naast cultuurgebonden rituelen, zijn er ook universele oerbeelden of archetypen in de rituelen van alle volkeren op aarde terug te vinden zoals het eren van de aarde en het Goddelijke.
Zo zijn er de krachten van de aarde, water, vuur en lucht. Deze krachten heeft ieder mens op aarde nodig om te eten, te drinken, te verwarmen en te ademen.
Veel rituelen stammen dus af van vroegere gebeurtenissen of de behoeftes en levenservaring van onze verre voorouders.


Rituelen rond Heilige plaatsen
Plaatsen met een krachtige energie in de aarde of waar engelen of Maria zijn verschenen worden veelal nog steeds vereerd met speciale rituelen. Vaak zijn er wonderen of genezingen gebeurd en is er een heilige bron of grot (zoals in Lourdes) waar dan later een kapel of kathedraal gebouwd wordt.
Zo bezocht ik Assisi waar de heilige Franciscus in een bebost ravijn een kleine kapel had. Overal vindt je daar houten kruisjes, niet groter dan je hand, die men daar als ritueel, begeleid door een gebed, achter laat.


Hoofdstukindeling van het boekje

Hoofdstuk	Inhoud
1	Inleiding:A Wat zijn rituelen.B Wat doen rituelen.C Rituelen vroeger en nu.D Rituelen in oude culturen.
2	– Hoe doe je een ritueel. – Reiniging, aarding, bescherming en een zegen vragen. – De opbouw van een ritueel.
3	Rituelen voor: verjaardagen en jubilea.
4	Rituelen voor: relatie, partnerschap en huwelijk.
5	Rituelen voor: loslaten relaties, verliefdheid en echtscheiding.
6	Rituelen voor: werk, ontslag en pensionering.
7	Rituelen voor: geboorte, doop en naamgeving.
8	Rituelen voor: ziekte, operatie en genezing.
9	Rituelen voor: stervensproces, begrafenis en rouw.
10	Rituelen voor: menstruatie, vrouwenkracht en menopauze.
11	Rituelen voor: de jonge man, mannenkracht en midlife.
12	Rituelen voor: initiatie, trancereizen, gidsen en engelen.
13	Verklarende woordenlijst.
14	Literatuur en adressen.